Μοριάς 21 - Τα δέντρα θυμούνται και μιλούν,
μια πρωτοβουλία για την επέτειο των 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης
Με έρευνα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, του Γεωπονικού Παν/μίου Αθηνών και του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας, εντοπίστηκαν μερικά από τα υπεραιωνόβια δέντρα της Πελοποννήσου. Μέσα από τις «βιογραφίες» των 27 αυτών μνημείων της φύσης, μαθήτριές μας, από τη Β΄ Γυμνασίου, γνωρίστηκαν με τα δέντρα, τα μοναδικά χαρακτηριστικά τους αλλά και το ταξίδι τους στον χρόνο και την νεότερη ελληνική ιστορία με επίκεντρο τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Πελοπόννησο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την Επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του Ελληνικού κράτους. Πρόκειται για δέντρα όπως ελιές, πλάτανοι, βελανιδιές, δρύες και φοίνικες που ήταν ζωντανά κατά τις αρχές του 19ου αιώνα, δέντρα άνω των 200 ετών, μάρτυρες των γεγονότων της Επανάστασης.
Στο πλαίσιο της Ομάδας Φιλαναγνωσίας και Δημιουργικής Γραφής, οι μαθήτριες με τη φιλόλογό τους κ. Ευαγγελία Ριτζαλέου συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα δέντρα μιλούν για το ‘21» και στον αντίστοιχο Πανελλήνιο διαγωνισμό. Στόχος του προγράμματος ήταν τα παιδιά να γνωρίσουν τα δέντρα και την ιστορία τους, να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν τη δική τους ιστορία, το δικό τους ποίημα. Άφησαν ελεύθερη τη φαντασία τους και προσπάθησαν να αποδώσουν με τον δικό τους δημιουργικό τρόπο τη σχέση των υπεραιωνόβιων δέντρων με την Επανάσταση του 1821. Έτσι, οι μαθήτριες έγραψαν τα παρακάτω ποιήματα:
"Μάνα ελιά Καλαμών"
Ηλιόλουστη μέρα λαμπερή
Ξημερώνει ολόγυρά μου
Γλυκές και παιδικές φωνές
Θα ανακατευτούν με το θρόισμα των φύλλων μου
Θα έρθουν μαθητές να με επισκεφθούν
Για να θαυμάσουν το ασημόδεντρο, τον πελώριο κορμό μου
Μα και την ιστορία μου
Αχ και να μιλούσα ανθρώπινα
Πόσα θα φώναζα αλήθεια
Πως είμαι μάνα, η μάνα ελιά, η Καλαμών
Ποιος αλήθεια δεν με ξέρει
Ποιος δεν με έχει γευτεί
Μικρά μου ελληνόπουλα κλείστε τα μάτια
Ανοίξτε την καρδιά
Και αφήστε το μυαλό να ταξιδέψει
Από τον καιρό των Σπαρτιατών κρατάει η γενιά μου
Και όσοι να μαγαρίσουν θέλησαν τον δυνατό κορμό μου
Πίκρα και συμφορά τους έπνιξε.
Είδα φωτιές να καταπίνουν τις αδερφές μου,
Το μίσος του Ιμπραήμ πασά θέλησε να με κάψει
Μα ο δικός του πυρετός ανέβαινε
Τσεκούρια αλύπητα ξύριζαν τον κορμό μου
Μα το σίδερο πετιόταν πίσω και τους λάβωνε
Γιατί είμαι μάνα, περήφανη αγριελιά,
Ο θρύλος με θέλει στοιχειωμένη
Μα η αλήθεια είναι
Πως στον κορμό μου μια νεράιδα κατοικεί
Και αρπάζει τη λαλιά σε όσους με φθόνο με κοιτούν
Μα όσοι με αγάπη με θωρούν, νιώθουν τη λαλιά μου
Ύπνο γλυκό και ήρεμο θα βρούνε στη σκιά μου.
Ναζούλα Τσακμακίδου, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου
"Εις τον Λελώνη και την Κρινιώ"
Κάτω στον Μοριά
Στέκει μια βελανιδιά
Δίχως φωνή, χωρίς λαλιά
Στέκει εκεί και μαρτυρά
«Χρόνια πολλά και μακρινά
Χαρούμενα και σιγανά
Τον άνεμο σκίζει με πυγμή
Πάνω στον ίππο και νικά
Η μοίρα του όμως γραμμένη από παλιά
Τον φυλακίζει, τον εξευτελίζει, τον πνίγει
Κάτω από τον ίσκιο μου
Πάνω στα κλαδιά μου
Ο αέρας με διαπερνά
Και τα φύλλα μου θροΐζουν
Μια όμορφη κοπέλα
Γλυκιά, καμαροφρύδα
Καλπάζει στ’ άλογό της
Τρέχει, φιλεί κι ελευθερώνει
Τον κρεμασμένο νέο
Τον αγαπημένο της
Μαζί βγάζουν φτερά
Και φεύγουν μακριά
Και σε μια λίμνη
Αγκαλιασμένοι, κλείνουν τα μάτια τους
Στον ήλιο, την Γη, τα πουλιά
Στον ουρανό, τ’ αστέρια
Ο Πανάγος Λελώνης και η Κρινιώ
Οι δύο ερωτευμένοι νέοι»
Μαρία-Άννα Καλτσίδου, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου
"Η μουριά του Παπαφλέσσα"
Έχει καιρό που οι πρόγονοί μου ταξίδεψαν εδώ.
Κάποτε οι ρίζες τους ήταν απλωμένες στα βάθη της Ασίας,
σαν δράκοι κόκκινοι στο χρώμα της φωτιάς.
Μα τώρα έχει αιώνες που κάθομαι μονάχη μες τους βράχους …
Κλαίω μονάχη για όσους ήρθαν,
για όσους έφυγαν,
για όσους δεν θα ‘ρθουνε ξανά.
Δυο φύλλα μου αγκάλιασαν τον άνεμο σαν φίλο
κι εκείνος μού ψιθύρισε δυο λόγια τσουχτερά:
«Σαν χθες δεν ήταν;
Σαν χθες δεν ήταν που δέσανε στο σώμα σου τον νεκρό;
Σαν χθες θυμάμαι έτρεμες το ελληνικό το αίμα.
Κάθε σταγόνα του πότισε το ξύλινό σου σώμα.
Κι εσύ τον αγκάλιασες με αγάπη και στοργή.
Ποιος ήταν δεν θυμάμαι.
Ονόματα ηρώων πολλά έχω ακούσει μέσα στης μάχης τη σιωπή …»
Μα πώς να ξέρεις, ψέλλισα, το όνομα εκείνου,
το όνομα του μάρτυρα που δέσανε νεκρό.
Ακόμα νιώθω τα ρούχα του βρεγμένα με το αίμα,
ακόμα κλαίω τον άδικο χαμό.
Χριστίνα Χαλκίδου, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου
"Το δώρο του πλάτανου στο κλεφτόπουλο"
Ένα μικρό κλεφτόπουλο, όμορφο και γενναίο,
με άρματα βαριά και θάρρος στην καρδιά
πήγε να πολεμήσει για όλα όσα άκουγε
και για τη λευτεριά!
Μα ήταν μαύρη μέρα, μαύρη και συννεφιά.
Σκοτώθηκε ο πατέρας, αδερφή, κλεφτόπουλα πολλά!
Σκιάχτηκε αλλά σύρθηκε τα χαράματα
στον Γερο-Πλάτανο που παίζανε τα παιδιά.
Κρύφτηκε στην κουφάλα του
κι ένιωσε σαν να ήταν η μάνα του, σαν μια αγκαλιά!
"Ω, καλέ μου πλάτανε, καλά που ήσουν εδώ
από των Τούρκων το βόλι με έσωσες θαρρώ.
200 χρονιά στεκόσουν εδώ καμαρωτός
και θέριεψες και έγινες γίγαντας σωστός
Ήταν σημάδι που μου έσωσες τη ζωή.
Φεύγω και παίρνω τη δύναμή σου
για τον τίμιο αγώνα μας, για τη λευτεριά!
Και στη σκιά σου, στην πλατεία
να χορεύουν, να τραγουδούν όλα της Ελλάδος τα παιδιά."
Σταματία Παντσελή, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου
"Ωδή στην ελιά"
Ευλογημένος καρπός
Δώρο των θεών
Δέντρο της Αθήνας ιερό
Ζωντανή κληρονομιά
Εσύ που τρέφεις
Συντηρείς
Προστατεύεις
Θεραπεύεις και εμπνέεις
Αξίζεις τόσα
Στη διατροφή
Στην υγεία
Και στον πολιτισμό.
Σοφία Κραστάνα, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου
Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Ευαγγελία Ριτζαλέου, φιλόλογος