Η ΦΙΛΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΦΑΙΡΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
‘ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΔΟΥΡΑΤΣΟΥ’
Το κλίμα στο σπίτι της οικογένειας Δουράτσου ήταν γιορτινό, μιας και ο εικοσιδυάχρονος Μιχάλης Δουράτσος, γιός του Αντισυνταγματάρχη Γεώργιου Δουράτσου-διοικητή του Οχυρού Ρούπελ, είχε μόλις τελειώσει τη στρατιωτική του θητεία και ετοιμάζονταν να ακολουθήσει τα βήματα του ικανότατου πατέρα του. Η μητέρα της οικογένειας είχε μαγειρέψει το αγαπημένο φαγητό του Μιχάλη, και μαζί μάνα και γιος κάθονται δίπλα στο τζάκι και συζητάνε τρώγοντας…
Ο πατέρας ως συνήθως έλειπε από το σπίτι… Είχε δουλειές με φούντες μετά από τις πρόσφατες ανακοινώσεις για την προβλεπόμενη εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα. Ο διοικητής ήταν πολύ αυστηρός με τον γιο του από τότε που ήταν μικρός. Τού είχε μάθει να είναι σκληρός και να μην φοβάται τίποτα. Πάντα του έλεγε πως, αν θέλει κάτι πολύ, τότε θα το έπαιρνε με οποιοδήποτε κόστος.
Η μητέρα του Μιχάλη ήταν μεγάλη μοδίστρα, η πιο γνωστή της εποχής, έραβε ρούχα υψηλής ραπτικής για τις περισσότερες πλούσιες οικογένειες. Προσπαθούσε να μην λείπει συχνά από το σπίτι, αγαπούσε τον γιο της περισσότερο από οτιδήποτε στον κόσμο. Ήθελε να είναι ευτυχισμένος και συχνά ερχόταν σε αντιπαράθεση με τον άντρα της, ο οποίος, σύμφωνα με αυτή, πίεζε υπερβολικά πολύ τον γιο τους.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
‘ΤΟ ΜΗΛΟ ΕΠΕΣΕ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΛΙΑ Ή ΜΗΠΩΣ ΟΧΙ;’
Το μεγαλύτερο μυστικό του Μιχάλη ήταν πως μισούσε τον στρατό. Δεν άντεχε να ακούει τον πατέρα του να λέει πως, όταν μεγαλώσει, θα πρέπει να γίνει σαν αυτόν. Απεχθάνονταν τα όπλα… Ήθελε να γίνει γιατρός, να συμπαραστέκεται και να θεραπεύει. Είχε διαβάσει πολλά βιβλία ιατρικής, μα ποτέ δεν είχε το θάρρος να το ομολογήσει στον πατέρα του. Ήξερε πως ο πατέρας του είχε προετοιμάσει το μέλλον του κατά γράμμα, και δεν υπήρχε τίποτε που μπορούσε να κάνει για να το αλλάξει αυτό… Δεν ήθελε να απογοητεύσει τον πατέρα, ο οποίος είχε επενδύσει τόσα πολλά, για να καμαρώνει τον γιο του στρατιωτικό.
Η μητέρα πολλές φορές, καθαρίζοντας το δωμάτιο του γιου της, έβρισκε βιβλία ιατρικής. Μπορεί να είχε καταλάβει από την αρχή τι γίνονταν και να μην ανέφερε ποτέ τίποτα για να μην αναστατώσει την οικογένεια; Μήπως ήθελε και η ίδια ο Μιχάλης να ακολουθήσει τον δρόμο του στρατού; Φοβόταν να το συζητήσει με τον άνδρα της; Οι ερωτήσεις είναι πολλές…
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
‘ΠΑΡΑΤΑΞΗ’
Ξημερώματα της 5ης Απριλίου 1941, στρατιώτες χτυπούσαν τις πόρτες των νέων Ελλήνων ανδρών, ζητώντας τους να παρουσιαστούν, γιατί η χώρα τούς χρειάζεται. Ο Μιχάλης, ενημερωμένος ήδη από τον πατέρα του, παρουσιάστηκε στο Οχυρό Ιστίμπεϊ, έτοιμος για οτιδήποτε.
Ήξερε πως, αν πολεμούσε και πέθαινε στη μάχη, θα το έκανε για την πατρίδα του η οποία ήταν πάνω από όλα. Δεν φοβόταν τους Γερμανούς, αν και ήξερε από τον πατέρα του πως σε περίπτωση επίθεσης οι εχθροί θα υπερτερούσαν σημαντικά από τους Έλληνες. Και είχε δίκιο, αφού η προβλεπόμενη δύναμη των 21 οχυρών, όπως επίσης η ποσότητα πυρομαχικών, τροφίμων κ.α., ήταν μειωμένα κατά 1/3 λόγω των αναγκών του συνεχιζόμενου πολέμου στην Αλβανία. Ήξερε πως θα είναι ένας σκληρός, άνισος και επικός αγώνας. Ήταν έτοιμος να αντισταθεί με απαράμιλλο ηρωισμό, σκληρότητα, και νικηφόρα φυσικά ενάντια στους Γερμανούς.
Εκατόν τριάντα παραταγμένοι στρατιώτες έτοιμοι, περίμεναν τις επόμενες διαταγές. Δίπλα στον Μιχάλη στέκονταν ο υποστράτηγος Ιωάννης Ζήσης. Φαίνονταν σκεπτικός και διστακτικός… ‘Φοβάσαι;’ ρώτησε φιλικά ο Μιχάλης τον Ιωάννη. ‘Είμαι περίεργος για το τι θα ακολουθήσει…’ απάντησε ανακουφισμένος, γιατί κάποιος μέσα σε όλον αυτόν τον πανικό τού είχε επιτέλους μιλήσει. ‘Σε λίγο θα μπούμε μέσα στο οχυρό για να προετοιμαστούμε για την επίθεση. Μην φοβάσαι, θα είμαστε καλυμμένοι και δεν θα μπορέσουν να μας χτυπήσουν…’ Ο Μιχάλης φαίνονταν αποφασιστικός και σίγουρος. Αυτό ίσως να ηρέμησε τον Ιωάννη και να του έδωσε θάρρος.
Ο Ιωάννης κατάγονταν από τις Σέρρες, ήταν 29 χρονών, μεγάλωσε σε μία φτωχή οικογένεια και έχασε τον πατέρα του στη διάρκεια του ελληνοαλβανικού πολέμου. Η μητέρα του ήταν πολύ άρρωστη και δεν μπορούσε να δουλέψει, οπότε ο Ιωάννης έπρεπε να δουλεύει και για τους δυο τους για να ζήσουν.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
‘ΕΠΙΘΕΣΗ’
6 Απριλίου, στις 05:15 τα βουνά πίσω από τα σύνορα της Βουλγαρίας έμοιαζαν νεκρά και εγκαταλειμμένα. Η άνοιξη έχει μπει για τα καλά… Εκκωφαντικοί ήχοι από τα γερμανικά άρματα μάχης σχίζουν τον αέρα. Οι απότομες πλαγιές με τους κέδρους και τις φτέρες και οι γυμνοί βράχοι από πάνω τους, πάνω από τις κορυφές των οποίων ανέτειλε κατακόκκινος ο ήλιος, έδειχναν να καταπίνουν στην αγκαλιά τους τον στενό δρόμο που περνούσε από την κοιλάδα του Στρυμόνα και οδηγούσε στον Νότο.
Το γερμανικό τάγμα εφόδου βρισκόταν σε απόσταση 200 μέτρων από τα σύνορα και περίμενε το σήμα της επίθεσης προχωρώντας μέσα στο σκοτάδι. Η ελληνική συνοριακή φρουρά, καμιά τριανταριά άντρες, άνοιξε πυρ κι έπειτα υποχώρησε με προσοχή προς τον Νότο. Τα κτίρια της φρουράς έπιασαν φωτιά. Οι πρώτοι πυροβολισμοί έθεσαν σε συναγερμό την ελληνική άμυνα.
Οι άνδρες πήραν τις θέσεις τους στα Οχυρά… Το γερμανικό πυροβολικό χτυπούσε αλύπητα. Τα βομβαρδιστικά επιτίθονταν ξανά και ξανά σε μεγάλα κύματα εναντίον των ορεινών θυλάκων. Μάταια. Τα βαριά πυροβόλα του πεζικού, οι χειροβομβίδες και τα φλογοβόλα δεν μπορούσαν να θραύσουν τη γραμμή Μεταξά.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
‘ΦΙΛΟΙ ΑΠ’ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ’
Όταν άρχισε να σκοτεινιάζει οι Γερμανοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Η γραμμή Μεταξά είχε δείξει τα λιονταρίσια νύχια της. Ο Μιχάλης, περήφανος που υπερασπίστηκε την πατρίδα του νικηφόρα, είχε πάρει θάρρος και συζητούσε με τον Ιωάννη. Για τον Ιωάννη η κατάσταση ήταν πιο σοβαρή, ήθελε να πολεμήσει για χάρη του πατέρα του. Ήξερε πως, αν πάθαινε κάτι, η μητέρα του θα πέθαινε από τον καημό της. Πλέον αυτός ο πόλεμος είχε πάρει άλλη μορφή για αυτόν… Ο Μιχάλης συλλογιζόταν τις σκέψεις και τους ενδοιασμούς του φίλου του. Είχε αρχίσει να πιστεύει πως ήταν καιρός να μιλήσει στον πατέρα του για το μέλλον που ονειρεύονταν να ακολουθήσει, πριν να είναι πολύ αργά. Ο Ιωάννης, ως μεγαλύτερος και πιο έμπειρος, τον συμβούλεψε εξιστορώντας μία ιστορία από την ζωή του.
Ο Ιωάννης είχε αποφασίσει πως ήθελε να γίνει δάσκαλος από αρκετά μικρή ηλικία. Αγαπούσε τα βιβλία, ήταν πολύ καλός στην έκθεση και λάτρευε τα παιδιά. Μια μέρα, όταν ένας δάσκαλός του έτυχε να ακούσει τι προετοιμάζεται ο Ιωάννης να κάνει στη ζωή του, τον υποτίμησε και τον χλεύασε με άσχημο τρόπο μπροστά στους φίλους και συμμαθητές του. Εκείνη ήταν η μέρα ο Ιωάννης έχασε την αυτοπεποίθηση του και άφησε τα όνειρά του να ξεθωριάσουν.
Ακούγοντας την ιστορία ο Μιχάλης ένιωσε πως έχει πολλά κοινά με τον Ιωάννη και σίγουρα δεν πρέπει να κάνει τα ίδια λάθη με αυτόν. Ανακουφισμένος πια, ο Μιχάλης αφηγήθηκε στον Ιωάννη ιστορίες για αυτόν και την οικογένεια του. Όλο το βράδυ οι δύο στρατιώτες μοιράστηκαν εμπειρίες και προς μεγάλη τους έκπληξη ανακάλυψαν πως έχουν πολλά κοινά…
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
‘ΟΛΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΤΩΡΑ’
Το πρωί της επόμενης μέρας, ένα τάγμα των ορεινών δυνάμεων στάλθηκε αεροπορικώς και προχώρησε μέσα από φαράγγια και απάτητες πλαγιές στα νώτα των Ελλήνων. Χτύπησε ξαφνικά τα Οχυρά από πίσω χρησιμοποιώντας φλογοβόλα, χειροβομβίδες και εκρηκτικά. Στα βαθιά υπόγεια Οχυρά και στα ανοίγματά τους έγιναν άγριες μάχες άνευ προηγουμένου, στις οποίες, κυρίως οι σκαπανείς των γερμανικών ορεινών μονάδων, έδειξαν εξαιρετική γενναιότητα και μαχητικότητα.
Ένας από τους Έλληνες που τραυματίστηκαν ήταν και ο Ιωάννης. Μία σφαίρα τον είχε χτύπησε στο στήθος. Όλοι μέσα στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του Οχυρού έτρεχαν πανικοβλημένοι. Ο Μιχάλης ήξερε τι έπρεπε να κάνει σε τέτοιες περιπτώσεις τραυματισμού. Προσπαθούσε να σταματήσει την αιμορραγία στο στήθος του φίλου του με οποιονδήποτε τρόπο μπορούσε. Αισθάνθηκε πως, αν τον έσωζε, θα έδειχνε πως είναι ικανός να γίνει γιατρός. Είχε έρθει η στιγμή να κάνει πράξη όλα όσα διάβαζε τόσο καιρό αλλά και ίσως να έκανε τον πατέρα του περήφανο.
Τα λεπτά περνούσαν γρήγορα και η κατάσταση του Ιωάννη χειροτέρευε… ‘Αν πεθάνω, Μιχάλη, σε παρακαλώ, υποσχέσου μου πως θα βοηθήσεις τη μητέρα μου…’ ικέτεψε ο Ιωάννης, δείχνοντας στον φίλο του πως οι δυνάμεις του έχουν αρχίσει να τον εγκαταλείπουν… ‘Θα μείνω μαζί σου μέχρι την τελευταία στιγμή’, απάντησε ο Μιχάλης, προσπαθώντας να μην καταρρεύσει.
Μετά από λίγο, μέσα στον καπνό και στο σκοτάδι, ο Μιχάλης κοίταξε τον φίλο του και συνειδητοποίησε πως δεν είχε καταφέρει να τον σώσει. Βόγκηξε και είπε ‘Θα πολεμήσω και για τους δυο μας, και θα φροντίσω η μνήμη σου να μείνει ζωντανή!’
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
‘ΖΩ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΜΑΣ’
Ο Μιχάλης, τηρώντας την υπόσχεση που έδωσε στον Ιωάννη, έδειξε απαράμιλλη γενναιότητα, αντιμετωπίζοντας τους Γερμανούς για χάρη πια του φίλου του. Τελικά, ο εχθρός κατέλαβε το Οχυρό, μετά από χρήση αερίων που κατάφερε να ρίξει μέσα στις στοές. Οι απώλειες της φρουράς του Οχυρού ανήλθαν σε 30 νεκρούς και 70 τραυματίες, αλλά των Γερμανών ήταν πολλαπλάσιες. Ένας από τους λίγους που πρόλαβαν να δραπετεύσουν ήταν ο Μιχάλης. Ξέφυγε τραυματίζοντας δεκάδες αντίπαλους στρατιώτες.
Σε όλη του τη ζωή αφηγούνταν τις ιστορίες του Ιωάννη, μιλούσε για τη φιλία τους, ενώ βοήθησε την μητέρα του να γίνει καλά, ακολουθώντας την υπόσχεσή του. Μετά τη μαύρη Κατοχή ο Μιχάλης πραγματοποίησε το όνειρο του, έγινε ο πιο γνωστός γιατρός της εποχής. Σε όλη του τη ζωή ανεξίτηλα είχε χαραχτεί στη μνήμη του ο ηρωικός αγώνας στο Ιστίμπεϊ και η βαθιά αλλά σύντομη φιλία που γεννήθηκε εκεί. Πάντα μιλούσε για την ανδρεία και το θάρρος του ανθρώπου που τόσο λίγο γνώρισε, αλλά του άνοιξε φωτεινό μονοπάτι στη ζωή του…
Στέλλα Παυλίδου, μαθήτρια Β΄ Γυμνασίου